Verboden markt-/rayonverdeling bij franchiseovereenkomsten
Franchisenemers hebben soms meer mogelijkheden om markt-/rayonverdelingen te doorbreken dan zij denken. Voor franchisegevers zal dit voor meer problemen zorgen.
In veel franchiseovereenkomsten is een marktverdeling opgenomen in de zin dat iedere franchisenemer een exclusief rayon toebedeeld gekregen heeft. Franchisenemers mogen dan bijvoorbeeld geen acquisitie plegen in de rayons van andere franchisenemers. Dergelijke overeenkomsten die een verdeling van markten beogen hebben een mededingingsbeperkend doel en zijn in beginsel verboden.
Voor onder meer franchiseovereenkomsten geldt dat een uitzondering op het verbod kan gelden. Franchiseovereenkomsten kunnen immers doorgaans gezien worden als een “verticale” verhouding in de betreffende distributieketen. De franchisegever is dan de leverancier en de franchisenemer de afnemer. In een dergelijke “verticale” verhouding kan een marktverdeling ook heel goed de mededinging bevorderen.
Dat er bij franchising niet altijd sprake hoeft te zijn van een dergelijke “verticale” verhouding, blijkt uit de uitspraak van de rechtbank Rotterdam van 12 mei 2016, ECLI:NL:RBROT:2016:3477 waarin geoordeeld is dat afspraken over exclusieve marktgebieden (rayonverdeling) verboden zijn. Uit deze uitspraak volgt, vereenvoudigd weergegeven, dat ondanks dat partijen hun samenwerking als “franchiseovereenkomst” betitelen, er toch geen sprake hoeft te zijn van een vrijstelling van het verbod op markt-/rayonverdeling. Dit geldt als de samenwerking onder een franchiseovereenkomst feitelijk te kwalificeren is als een samenwerking tussen de franchisenemers onderling.
Het voorgaande roept overigens de vraag op hoe de franchiseovereenkomsten beoordeeld zouden moeten waarbij de franchisenemers lid zijn van dezelfde coöperatie. Juist bij een coöperatie werken de franchisenemers onderling samen en zou er van ene verticale verhouding geen sprake zijn. In dat geval zouden marktverdelingsafspraken dus verboden zijn. Voorbeelden van dergelijke coöperatieve organisaties zijn Primera, PLUS supermarkten en Coop supermarkten.
Het gevaar is dat ook franchisenemers hier bijvoorbeeld beboet kunnen worden door de AFM die toezicht houdt op mededingingsrechtelijke praktijken. Zou dit het einde kunnen inluiden van de franchiseorganisaties die op collectief niveau beogen samen te werken? In ieder geval lijkt het er op alsof marktverdelingsafspraken in die situaties niet zonder risico zijn voor franchisenemer en voor franchisegever.
Mr. A.W. Dolphijn – Franchiseadvocaat
Ludwig & Van Dam Franchise advocaten, franchise juridisch advies.
Wilt u reageren? Ga naar dolphijn@ludwigvandam.nl

Andere berichten
Rechtbank oordeelt in zaak rondom Maaltijd Thuis: een belangrijke overwinning voor Albert Heijn-franchisenemers
Op 8 januari 2025 heeft de Rechtbank Noord-Holland uitspraak gedaan ...
Wijziging van het verdienmodel voor de franchisenemers
In een uitspraak van de voorzieningenrechter van de rechtbank Zeeland-West-Brabant, ...
Vacature: (beginnend of gevorderd) Advocaat-Stagiair / Beginnend Medewerker Contracten- en Franchiserecht
Heb jij een passie voor uitdagende en complexe juridische vraagstukken? ...
Haastige spoed is zelden goed
Bij het aangaan van een franchiseovereenkomst worden vaak ook andere ...
Goodwill van de franchisenemer
In een franchisesamenwerking speelt vaak een belangrijke rol. Dit aspect ...
Hoge Raad over opzegging franchiseovereenkomst
De Hoge Raad heeft op 29 november 2024 een aantal ...